Przedawnienie roszczeń banków w sprawach frankowych – co warto wiedzieć?

Sprawy dotyczące kredytów frankowych to temat, który zdominował polskie sądownictwo w ostatnich latach. Choć spory te w większości koncentrują się wokół unieważniania umów kredytowych, szczególnie istotną kwestią staje się przedawnienie roszczeń banków.

Sądy coraz częściej oddalają powództwa banków o zwrot kapitału kredytu, powołując się na zarzut przedawnienia. Co to oznacza dla kredytobiorców i jakie konsekwencje prawne może mieć dla banków?

Przedawnienie – podstawowe zasady w polskim prawie

W polskim prawie cywilnym przedawnienie to instytucja mająca na celu wprowadzenie pewności obrotu prawnego. Zgodnie z przepisami, po upływie określonego czasu wierzyciel traci możliwość skutecznego dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej, o ile dłużnik zgłosi zarzut przedawnienia. W przypadku roszczeń majątkowych, takich jak roszczenia z tytułu umów kredytowych, przedawnienie następuje co do zasady po 6 latach od momentu, kiedy wierzyciel mógł zażądać wykonania zobowiązania (w 2018 r. termin ten został skrócony z 10 do 6 lat). Dla roszczeń o charakterze okresowym, np. z tytułu odsetek, okres ten wynosi 3 lata.

Jak przedawnienie wpływa na kredyty frankowe?

W kontekście kredytów frankowych, przedawnienie ma szczególne znaczenie, zwłaszcza w sytuacji, gdy sądy unieważniają umowy kredytowe. W takim przypadku powstają roszczenia po obu stronach: kredytobiorcy mogą żądać zwrotu uiszczonych rat, a banki – zwrotu kapitału, który został wypłacony w ramach nieważnej umowy.

Jednak w ostatnim czasie coraz częściej dochodzi do sytuacji, w których sądy oddalają powództwa banków o zwrot kapitału, uznając, że roszczenia te uległy przedawnieniu. Kluczową kwestią staje się tutaj moment, od którego liczy się bieg terminu przedawnienia. Sądy analizują, kiedy bank faktycznie mógł zgłosić swoje roszczenia, co ma fundamentalne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Kiedy zaczyna się bieg przedawnienia?

Z perspektywy banków istotne jest, kiedy rozpoczyna się bieg przedawnienia. W tym zakresie orzecznictwo sądów nie jest jeszcze jednolite, co powoduje pewne wątpliwości. Banki zwykle twierdzą, że roszczenia o zwrot kapitału stają się wymagalne dopiero w momencie unieważnienia umowy przez sąd.

Jednak coraz więcej sądów przyjmuje odmienne stanowisko, wskazując, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się już w momencie wypłaty kredytu. Argumentują one, że bank mógł zgłaszać swoje roszczenia wobec kredytobiorcy od momentu, kiedy środki zostały wypłacone, a nie dopiero po unieważnieniu umowy. W efekcie, jeśli od wypłaty kredytu minęło więcej niż 6 lat, roszczenia banków mogą być uznane za przedawnione.

Orzecznictwo w sprawach o przedawnienie

Przykładem korzystnej dla kredytobiorców linii orzeczniczej jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z marca 2024 roku, w którym sąd oddalił powództwo banku o zwrot kapitału. Sąd uznał, że roszczenie uległo przedawnieniu, gdyż bank mógł wystąpić z roszczeniem już w momencie wypłaty kredytu, a nie dopiero po unieważnieniu umowy. Sąd wskazał, że bank jako profesjonalny podmiot powinien był wcześniej przewidzieć możliwość unieważnienia umowy i odpowiednio zabezpieczyć swoje interesy. Takie podejście stanowi istotne wsparcie dla kredytobiorców, którzy po wielu latach spłacania kredytu mogą uniknąć obowiązku zwrotu kapitału.

Skutki przedawnienia dla banków i frankowiczów

Dla kredytobiorców przedawnienie roszczeń banków stanowi realną korzyść, zwłaszcza w sytuacji, gdy umowa kredytowa zostaje uznana za nieważną. W takim przypadku, mimo unieważnienia umowy, nie muszą oni zwracać pełnej kwoty kredytu, jeśli bank nie wystąpił z odpowiednim roszczeniem we właściwym terminie.

Z kolei dla banków taka sytuacja staje się problematyczna. W przypadku oddalenia roszczeń z powodu przedawnienia, banki nie są w stanie odzyskać wypłaconego kapitału, co może prowadzić do poważnych strat finansowych. Banki coraz częściej podejmują próby zabezpieczenia swoich interesów poprzez wytaczanie nowych roszczeń lub poszukiwanie alternatywnych ścieżek prawnych. Niemniej jednak, przedawnienie roszczeń pozostaje dla nich istotnym ryzykiem.

Jakie są perspektywy na przyszłość?

W najbliższych latach można spodziewać się dalszego rozwoju linii orzeczniczej w sprawach dotyczących przedawnienia roszczeń banków. Choć orzecznictwo sądów staje się coraz bardziej jednolite na korzyść kredytobiorców, wiele zależy od okoliczności konkretnej sprawy oraz daty wypłaty kredytu. Kluczową kwestią pozostaje określenie, kiedy dokładnie rozpoczyna się bieg przedawnienia i jak sądy będą to interpretować w przyszłości.

Podsumowanie

Przedawnienie roszczeń banków w sprawach kredytów frankowych staje się coraz istotniejszym elementem procesów sądowych. Oddalanie powództw banków z powodu przedawnienia jest korzystne dla kredytobiorców, którzy mogą uniknąć obowiązku zwrotu kapitału. Dla banków natomiast przedawnienie stanowi poważne ryzyko finansowe.

Będziemy śledzić orzecznictwo w tym zakresie na bieżąco.